مشخصات حیات معقول - 18 - آخرین قسمت

 نفی افکار مطلق انگاشته 

 

نفی افکار مطلق انگاشته 

اینجانب در امتداد مطالعاتی که داشته ام، جز افراد بسیار معدود، دانشمند و فیلسوف و متفکر همه جانبه ای را ندیده ام که صراحتا یا تلویحا اشاره ای به محدودیت و نسبیت علم و جهان بینی خود نداشته باشد. حتی آن عده بسیار معدود هم که ادعای علمشان گوش فلک را کر می کند، میدان علم خود را در پدیده ها و مصادیق تحققی نمی توانند انکار کنند. به این معنی که جهان بینی و انسان شناسی خود را با مشتی کلیات قاطعانه ارائه می دهند و آن گاه می گویند: اجرا طبیعت و روابط میان آن ها و ابعاد و استعدادهای انسان، تدریجا کشف خواهد شد! 

شاید اغلب صاحب نظران مطلع می دانند که بعضی از مکتب ها که در روش دگماتیسم (جزمی و قطعی) مشهورند، وقتی به مجهولاتی می رسند و می بینند درباره آنها چیزی نمی دانند، فورا حواله به آینده نموده و می گویند: این مجهولات را آینده کشف خواهد کرد. البته ما منکر گسترش علم از گذشته به آینده نیستیم.

ولی باید بدانیم هر کشف تازه ای در طبیعت شناسی و انسان شناسی. دگرگونی خاصی در تعریفات و دلایل کلاسیک ما وارد می سازد و در این تغییر و دگرگونی که مسلما به تغییر در تفکرات جهان بینی منجر می شود، چون و چراهای تازه تری برای ما نمودار می گردد و در نتیجه، خرافی بودن مطلق گویی های ما را در هر دوره ای از گذرگاه علم و جهان بینی به خوبی اثبات می کند.